Een overkritische moeder, nooit goed genoeg, Johan’s projectie van zijn kinderpijnen op zijn potentiele partners drukt een rode knop in. Automatisch gaat er een film in de geest draaien: de wrange herhaling van gebeurtenissen uit je verleden.

“Hou daar maar mee op,” zegt Annemarie iets geïrriteerd, als Johan bij hun tweede seksuele contact haar bij wijze van voorspel probeert te likken. Met zijn hoofd in haar schoot verstijft hij geestelijk. Er wordt een gevoelige snaar bij hem geraakt. Moeder die nooit iets goed van hem vindt, die altijd laat weten dat er ergens wel iets is dat hij fout doet. Zijn erectie verdwijnt en hij weet zich geen raad met de situatie.
“Okay,” mompelt hij en dan: “Ik moet even plassen.”
Hij stapt uit bed en verdwijnt een beetje schuin weglopend uit de kamer. Hij gaat Annemarie natuurlijk niet laten zien dat zijn aanvankelijk zo enthousiaste geilheid als sneeuw voor de zon verdwenen is.

Annemarie voelt zich heel vreemd en plotseling achtergelaten in bed. Iets verkeerd gezegd, ze weet het. Maar waarom moet die man nou ook weer zo nodig bewijzen dat hij vrouwvriendelijk bezig kan zijn? Ze vindt dat orale gedoe maar niks. Voordat je het weet, staat hij dadelijk weer klaar om zijn eigen harde ding in háár mond te proppen. En tja, daar heeft ze nogal wat lading opzitten vanuit haar puberteit. Toen ze ineens door een schoolvriendje werd gedwongen tot zo’n smerigheid. Johan is verder een leuke, aardige man, dat wel. Ze wacht en wacht. Tot ze Johan in zijn woonkamer hoort. Hij zet muziek op. Ze stapt ook uit bed en kleedt zich aan. Johan heeft een ochtendjas aan gedaan. Hij lacht vriendelijk naar haar en wuift naar de luidsprekerboxen: “Waanzinnige muziek, hè?”

Dat moet ze beamen, ouwe Supertramp, dat is inderdaad fantastisch. Ze raken diep aan de praat over hun muziekvoorkeuren, maar niet meer over het gebeurde, zo net in bed. Wat hebben we veel gemeen, ontdekken ze die avond. Maar een volgende keer zullen ze niet meer vrijen en van een relatie komt niks. Want ze hebben nog meer gemeen dan ze zo denken: ze zijn allebei eerder in hun leven flink gekwetst. En als iemand hun rode knop indrukt, gaat de film van hun verleden opnieuw draaien. Hun heden wordt er radicaal door beïnvloed en van een vrije toekomst is geen sprake meer. Jammer. Daar en toen waren ze echter niet verder dan ze waren.

ONTWIJKEN

Jaren later vertelt Johan mij deze anekdote tijdens zijn coachingstraject. Het blijkt namelijk dat dit ontwijkende gedrag hem ook keer op keer in zijn werk opbreekt. Het is goed dat we het nu kunnen gaan benoemen. Annemarie is voor hem alleen de prikkeling van zijn kinderpijn geweest, degene die zijn rode knop heeft ingedrukt. Als ze zich beiden bewust waren geweest van hun eigen seksuele ‘gebruiksaanwijzing’, dan hadden ze in de beschreven situatie met meer humor, begrip of met de dapperheid van dóórvragen kunnen reageren. Misschien waren ze dan wel Voor Elkaar Bestemd gebleken. Wie weet? Voorlopig meldt onderzoek dat in ruim een derde van alle relaties het seksuele contact onbevredigend is of zelfs aanleiding tot zich herhalende conflicten. Johan en ik gaan aan de slag met zijn oorspronkelijke trauma: de verstoorde relatie met zijn kritische moeder. We gebruiken hypnose om terug te gaan naar situaties die hij als vernederend of ontmoedigend heeft ervaren en we doen oefeningen om beter eigen grenzen af te bakenen. Met de beste bedoelingen heeft zijn moeder hem willen prikkelen en beschermen met haar kritiek, maar de kindergeest, zijn innerlijk kind, kon dat natuurlijk niet snappen. Zijn innerlijke volwassene krijgt als huiswerk een praktische maar lastige oefening mee: langs gaan bij zijn moeder en haar vertellen hoe moeilijk hij het heeft gehad met haar beperkende gedrag. Daar hebben we beiden wel vertrouwen in, want moeder is beslist niet meer de onzekere overkritische vrouw die ze vroeger was. Ook zij is veel wijzer geworden van allerlei vooruitstrevende therapie in de afgelopen jaren.

EXCUSES

Moeder en zoon hebben dan een emotioneel gesprek. Zij biedt excuses aan en legt veel van haar problemen uit, die haar huwelijk getekend hebben. Omdat er ook veel liefde is, trekken beiden lering uit hun confrontatie. Na een uurtje kunnen ze zelf een beetje om hun eigen leed lachen. Ze blijken namelijk flink op elkaar te lijken! Johan kan zelf behalve ontwijkend ook nogal hinderlijk kritisch zijn. Van haar geleerd. Hij neemt zich voor met iets meer mededogen en begrip zijn collega’s tegemoet te treden. Niemand is ooit alleen in wat voor soort kwetsuur ook. Iedereen heeft wat. En iedereen kan een behulpzame spiegel voor een ander zijn. Als je het kan toelaten…

PdH

Gepubliceerd in het Tijdschrift Paravisie, 2014