Ouderverstoting is pas sinds kort een therapeutisch redelijk beschreven fenomeen, veelal gekoppeld aan een vechtscheiding. In Amerika is deze totale vervreemding, Parental Alienation, al langer gedocumenteerd. Los van serieuze redenen (misbruik, mishandeling) is het in het algemeen is het ongunstig voor beide partijen als een kind een van zijn/haar ouders verstoot en alle omgang gesaboteerd wordt. Dat gebeurt immers meestal na een moeizame vaak slopende verwijdering. Verzoening loont op termijn.

“Ik wil je nooit meer zien!” is helaas niet zelden de vertaling van het boze gevoel van de andere, nog zorgende ouder dat naadloos door een sensitief kind wordt opgepikt. Voor de afgewezen ouder, doorgaans de vader, is het minstens schrijnend, maar ook het kind ondervindt er later schade van. Het kind wijst immers met zo’n radicale stap een deel van de eigen persoonlijkheid af. Als ook de andere helft van de betrokken familie en zelfs de vriendenkring van de verstoten ouder wordt geblokkeerd, dan ontstaat er een lelijk psychisch litteken. Op http://www.ouderverstoting.nl staan talloze akelige anekdotes uit de pijnlijke praktijk.

Elk kind wil van nature dat zijn/haar ouders van elkaar houden en dat blijven doen. Uiterst problematisch is het dus als een kind gaat denken dat het moet kiezen tussen twee ouders.  Of daartoe gedwongen wordt. Als je natuurlijke loyaliteit verscheurd raakt, omdat je bij de ene ouder moet gaan wonen en de andere niet meer wil of kan zien, dan raakt ook de ziel verscheurd. Dat veroorzaakt veel twijfel en onzekerheid. Soms gaat er een intense faalangst knagen omdat het kind (onterecht) denkt, dat het verantwoordelijk is voor het mislukte samenbrengen van de ruziënde ouders.

VALSE RECHTVAARDIGING

Om je eigen afwijzing te verontschuldigen of te rechtvaardigen ga je als kind vaak geforceerd van die verkeerde ouder nog meer slechts verzamelen. Je hoort iets half en denkt: Aha, ik weet al genoeg, die klootzak. Helaas had je maar de helft van het verhaal gehoord. In zo’n situatie is alle kwaadsprekerij en roddel door volwassenen om het kind heen extra munitie om op de foute ouder te schieten.
Kleine, boze dingen (van twee kanten) kunnen dan enorm veel verwijdering extra veroorzaken. Niet meer aan iemands verjaardag denken, nooit een kaartje sturen. Of nog erger: niet meer laten weten dat je verhuist bent bijvoorbeeld.

Als een van de ouders vaak lelijke dingen zegt over de andere ouder in het bijzijn van het kind, schiet de verwarring naar een piek. Dan lijkt het alsof het kind verraad pleegt. Of naar de vader die hij/zij wil verdedigen of naar de moeder wiens pijn het kind voelt. Of andersom. Alles wat je doet , lijkt dan eigenlijk verkeerd. Ook daar kun je als jong kind heel onzeker van worden.

Niet zelden wordt dan de hulp van een therapeut ingeroepen. Het wordt wel gecompliceerd als die persoon niet het hele verhaal te horen krijgt. De zorgende ouder kan immers een onjuist of onvolledig beeld van de verstoten ouder geven en veel daarvan, bewust of onbewust, overdragen op het kind. Hulpvragers proberen regelmatig de therapeut voor hun karretje te spannen en, nog erger, via de therapeut van hun kind gelijk of erkenning van hun grieven te krijgen.

EENZIJDIGE INFORMATIE

Te veel therapeuten verzuimen helaas om zichzelf van twee kanten te informeren. Ze bellen de verstoten ouder niet en kiezen onvoorwaardelijk de kant van het afwijzende kind. De focus ligt op zich dan weliswaar goed op erkenning van de kwetsuren van het kind en de correcte afwikkeling van financiële zaken, maar helaas, de volgende stap komt er nooit meer van: zoeken naar een mogelijke verzoening.

Dat iemand alimentatie en/of zakgeld voor het kind betaalt, zegt niks over het gevoel waarmee dat gebeurt. Mailen of een SMS sturen met de boodschap, dat je veel van iemand houdt, zegt evenmin iets. Houden van heeft namelijk ook te maken met iemand willen vast houden. Willen aanraken. Liefde geven en ontvangen zodat je echt iets voelt. Daarom is ook alleen een kaartje sturen niet voldoende. Beter is om te bellen, nog beter is Skype, zodat de twee elkaar kunnen zien. De therapeut kan dan de twee introduceren bij elkaar en op de achtergrond steunend aanwezig zien.

Het mooiste is natuurlijk dat een mediator ook de strijdende ouders tot een wapenstilstand krijgt. Dat er een normale omgangsregeling en een ouderschapsregeling komt, waarin het kind de speelruimte naar beide ouders krijgt.
Als een verongelijkte ouder blijft saboteren, kan het kind nog verder in de problematiek van de ouders verzeild raken. Meestal leidt dat later tot grote problemen op relatiegebied. Er is weinig vertrouwen omdat je als kind nooit een goede afloop hebt gezien. Misschien houd je zelfs lang elke boot af omdat je bang bent dat je opnieuw (net als je ongelukkige vader of moeder) ook zal worden verlaten of afgewezen of gekwetst of beledigd. Dan gaat alles zich tot in het oneindige herhalen.

SORRY ZEGGEN

Alle ouders maken fouten. Sommige fouten zijn inderdaad onvergefelijk en die leiden dan ook permanente scheiding. Het is altijd belangrijk en fijn als zo’n ouder waar nog mogelijk sorry zegt (en daartoe in de gelegenheid wordt gesteld!). Dat men kan uitleggen hoe bepaalde misverstanden, teleurgestelde reacties of boosheid van toen zijn ontstaan. Het kind kan immers bepaalde situaties, dingen en uitspraken heel anders en voor hem/haar als heel akelig hebben ervaren.
De verstoten ouder realiseert zich dit soms onvoldoende, omdat teveel wordt uitgegaan van volwassen normen, die natuurlijk niet zo maar op het kind kunnen worden geprojecteerd. De verstoten ouder moet zich dus kunnen inleven in het gevoel van het kind en begrip opbrengen voor de gecreëerde afwijzing want anders komt er nooit meer enige toenadering. De eigen schrijnende pijnen moeten door de verstoten ouder maar uitgewerkt worden bij de eigen therapeut.

Laten we naar de situatie kijken door de ogen van het afwijzende kind. Iedereen, ook een kind, kan ruzie hebben maar je moet ook leren om het goed te maken. Om de vrede te tekenen. Als je koppig of puberend liever lang boos wil blijven, dan kan dat wel, maar hoe langer je de vrede uitstelt hoe moeilijker het wordt. Daarom wordt dan gezegd: ‘Uit het oog, uit het hart.’ Beide partijen gaan namelijk na een paar jaar aan de verwijdering wennen en uiteindelijk zijn ze dan vreemden voor elkaar. Zonde. Kans gemist. Volgend leven over doen.
Als kind kan je dan toch onbewust het gevoel hebben dat je gefaald hebt. En inderdaad, iets lukt je niet. Je kunt je maar niet over je bezwaren heen zetten, je blijft je maar bang of beledigd voelen, terwijl je weet dat het eigenlijk egotrips zijn. Je weet bijvoorbeeld dat het initiatief bij jou ligt, maar je bent boos op je eigen lafheid dat je alsmaar die stap niet zet.  

PRODUCT VAN TWEE OUDERS

Maar word je zo gelukkig? Nee, vast niet. Er zitten twee ouders in jou. In jouw bloed, in je genen. Ook in je gedrag. Dus je lijkt ook nog eens op hun allebei? O jee. Dus waar je de foute ouder van beschuldigt, dat zit ook een beetje in jou zelf? O jee. Als je dat niet onder ogen kan zien, als je dat verstopt in je geest, dan wordt zoiets een schaduwkant. Je voelt het dan wel maar je wilt het niet weten. Ja, totdat je zelf in een situatie komt, waarin zich iets herhaalt uit je jeugd en jij net zo reageert als die ouder die jij hebt afgewezen. Dat heet leren door schade en schande.

De kern is dat iedere ouder feitelijk zielsveel houdt van het kind. Alleen kunnen bepaalde mensen niet met die bepaalde soort liefde omgaan. Er zijn dus vaders die te dicht op hun dochters kleffen of zelfs seksueel worden. Aan de andere kant zijn er vaders die zo afstandelijk en onbereikbaar zijn dat hun kinderen zich vreselijk afgewezen voelen en in de steek gelaten. Moeders kunnen hinderlijk overbezorgd zijn of juist hun kind totaal verwaarlozen. Zo kan er van alles zijn. Maar eerlijke communicatie is altijd beter dan niks zeggen en je probleem voor je uit schuiven.

NIET LEUK WEL WAAR

Want ’t is niet leuk maar wel waar: iedereen wordt ouder en ouder en soms ben je gewoon te laat met de vrede tekenen. De afgewezen ouder woont dan ‘ergens’ in een ander land, is te ziek of zelfs dood. En wat voorbij is, kun je niet meer inhalen.  Niet meer genieten van een hele ontwikkeling. Dat is barre pech en jammer. Wat fout ging, kun je maar beter op tijd goed maken.

Als je wilt.

PdH