Tovenarij, waarzeggerij en levensverlenging zijn niet meteen de elementen die wij tegenwoordig associëren met de Tao. Het onzichtbare zichtbaar maken, het niets en het alles, meditatie, het diepe onthechten en relativeren, dat zal de meeste huidige Taoïsten meer aanspreken. Toch was dat vijfhonderd jaar terug flink anders.

Twintig jaar geleden, in 1996, werd met de vertaling van ‘Seven Taoist Masters’ de verhelderende geschie­denis van de patriarch Wang Ch’ung-yang en zijn zes verlichte leer­lingen onder de aandacht van de vaderlandse Tao-liefhebbers gebracht. Het boekje is nog alleen antiquarisch te verkrijgen (zie www.boekwinkeltjes.nl) maar het verhaal is nog onverminderd boeiend. De zeven waren historische figu­ren uit de Sung- (1127-1279) en Yüan- (1271-1368) dynastieën, wier mondeling overge­leverde belevenissen rond 1500 anoniem werden bijeengebracht in de vorm van een wat gedragen folkoristisch-filosofische roman. Op die manier werd het Taoïsme ook voor de minder bevoorrechte Chine­zen op het platteland toegankelijk gemaakt in een cultuur die in die tijd sterk door Boeddhisme en de leer van Confucius getekend werd.

NEPTAOIST

Publicatie hier kwam goed uit want in januari 2008 werd Neder­land ‘vereerd’ met een bezoek van een nep-Taoïsti­sche meester, die met aller­lei dubieuze wonde­ren op­nieuw de waar­schuwende stel­ling op pagina 19 bewees, dat de beoefening van het ta­oïsti­sche ch’i-kung buitengewoon gevaar­lijk is wanneer het ego overheerst. Deze meneer diende zich, verge­zeld van een tolk, aan als op een specia­le missie van de Chinese regering bij Boeddhisti­sche en Taoïstische kringen met indrukwek­kende demonstra­ties. Hij wist met één vurig handgebaar op het ontklede lichaam van zijn patiënt rood oplichtend het hele meridiaansysteem afgetekend te krijgen. Misschien waren de aanwezigen slechts massaal gehypnotiseerd, maar knap bleef het wel. Verder wisselde hij te­leki­netische wonderen, voor­spellingen, gene­zingen en opera­ties ‘zonder bloed’ helaas ook af met een fikse zucht naar vermogen. Opge­togen over de moge­lijkheden van de Amster­damse wallen gaf hij het snel verdiende aardse slijk bovendien weer rap uit aan wat seksuele aberraties, die hem echter op aan­klacht van een pros­titu­ee op het politie­bureau brach­ten. Kort daarop werd de op een toeristenvisum reizende man uitge­wezen. Voor Chinese insiders was dat geen wonder, want men had daar al opgemerkt dat het topje van ’s mans linker­wijsvinger ont­brak. Dat zou een traditionele en iets meer dan discipli­naire straf zijn geweest van zijn eigen leermeesters voor het onbe­voegd en schadelijk beoefenen van de Tao-kun­sten.

DE HEILIGE WEG

In ‘Zeven zoekers naar de Tao’ wordt de lezer verleid tot het onderzoeken van de heilige ‘weg’ zonder dat de verteller zich waarschijnlijk van die verleiding en haar risico’s bewust is.

Het lokaas dat de Tao-Keizer van Jade en de Hemelse Keizerin hun aardse adepten voorhouden is namelijk allereerst onsterfe­lijkheid, te beginnen bij een goede gezondheid. Daarvoor moeten de jonge monniken uiter­aard alle gehechtheid loslaten aan zaken als seks, spijs en drank en bovendien hun hebzucht en humeurigheid prijsgeven. “Karma komt voort uit ge­drag,” stelt de als bede­laar ver­momde wijze Wang Ch’ung-yang en daarom kan iemands voorbe­stemming gewij­zigd worden door een bewuste handelwijze. Hijzelf en zijn discipelen doen goed hun best en met het temmen van hun geest komt de ene na de andere fysieke en mystieke vaardigheid tot uiting. Gegrondvest op de leegte van geest, het loslaten van eigenbelang en de aandacht voor de stilte wordt de wijze dan algemeen als helderziende en toe­komstvoorspeller erkend. Wang Ch’ung-yang kan bovendien op meerdere plaatsen tegelijk zijn. Liu Ch’ang-sheng brengt water tot koken op zijn buik en bakt er broodjes op. Wang Yü-yang laat kaarsvlammen loeien als bij een brand en T’an Ch’ang-chen straalt in een sneeuwstorm zo’n voelbare hitte uit dat er in een cirkel om hem heen geen sneeuw zichtbaar is. Ma Tan-yang kan onderaards reizen en zijn echtgenote Sun Pu-erh vermag stenen in goud te veranderen. Ch’iu Ch’ang-ch’un kan het laten regenen, eveneens een nuttige hobby. Zijn tweede talent, het veranderen van het geslacht van een pasgeboren baby, brengt hem direct in de buitengewone gunst van de keizer, die reuze verlegen zit om een mannelijke nakomeling.

ONSTERFELIJKHEID

Kortom, de nadruk op die heerlijke onsterfelijkheid en al deze magische vermogens moest de jonge Chinees aanmoedigen om ook een Taoïstische meester te gaan zoeken. Fijn is dat het Taoïsme een tolerante filosofische stroming is, die een heilzame invloed op het Wester­se stress-denken kan hebben. Er is ech­ter, dunkt mij, goede reden om vijfhonderd jaar later ook die tovenarij-kant van deze training serieus te nemen. Zeggen dat het allemaal niet be­staat, klinkt immers vooral pathe­tisch, zolang de weten­schap noch de wil noch de juiste ingan­gen heeft om cor­rect uit te zoeken, wat die crea­tieve magie nu wel en echt niet kan. Veel huidige ‘meesters’ en ‘profeten’ gebruiken knappe hypno­tische en energetische technieken om fraaie waar­heden te verkopen, zonder dat hun levenswandel bevestigt dat werkelijk “hun innerlijke verwon­dingen zijn genezen door het doorsnijden van hun uiterlijke gehechtheid.” In een tijd van mondiale narig­heid is het pijn­lijk zichtbaar en bijna begrijpelijk dat mensen hun hunke­ring naar de veiligheid van macht en welvaart geobsedeerd over­trekken. Helaas blijven er aan de andere kant van de medaille steeds meer lege zakken, lege gezichten en lege harten over. Slechts de stra­lende leegte van de Tao biedt wezen­lijke vei­ligheid, nietwaar? Iedereen weet het wel natuurlijk, maar ’t schijnt nogal een zware weg te zijn.

“Zelfs kleine passen voorwaarts vereisen vasthoudendheid en discipline,” moppert meester Wang-Yu-yang ergens. Precies.

Peter den Haring

Uitgeverij Ankh-Hermes, Eva Wong (vert.)

ZEVEN ZOEKERS NAAR DE TAO, een klassieke Chinese vertelling